فرمان خودرو یکی از مهم‌ترین بخش‌های کنترل رانندگی است. وقتی چرخش فرمان سخت میشود، هم رانندگی دشوار میشود و هم احتمال آسیب به سیستم فرمان بالا می‌رود. سفت شدن فرمان دلایل مختلفی دارد که شناخت آن‌ها می‌تواند از هزینه‌های سنگین جلوگیری کند. در این مقاله به بررسی دلایل اصلی سفت شدن فرمان در خودروهای معمولی، برقی و هیدرولیکی می‌پردازیم.
در بسیاری از مدل‌های قدیمی‌تر هیوندای و کیا (مانند سوناتا، سراتو یا اسپورتیج‌های نسل قبل)، سیستم فرمان از نوع هیدرولیکی است. این نوع فرمان با فشار روغن کار می‌کند و هرگونه اختلال در مسیر روغن باعث سفت شدن فرمان میشود.
یکی از شایع‌ترین دلایل سفتی فرمان، پایین بودن سطح روغن هیدرولیک است. با باز کردن درب مخزن روغن فرمان و چک کردن سطح آن می‌توانید این موضوع را بررسی کنید. در صورت کمبود، حتماً از روغن مخصوص فرمان مطابق با توصیه سازنده استفاده کنید.
اگر زیر خودرو لکه‌های روغنی مشاهده می‌کنید یا صدای ناله‌مانند از قسمت موتور هنگام چرخش فرمان شنیده میشود، احتمال نشتی در سیستم بالاست. نشتی باعث کاهش فشار روغن و در نتیجه سفت شدن فرمان میشود.
پمپ فرمان با نیروی موتور کار می‌کند و در صورت خرابی نمی‌تواند فشار کافی برای چرخاندن چرخ‌ها ایجاد کند. معمولاً خرابی پمپ با صدای سوت یا زوزه در هنگام چرخش فرمان همراه است.
شل بودن یا فرسودگی تسمه باعث لغزش در پمپ و کم شدن فشار روغن میشود. اگر هنگام چرخاندن فرمان صدای جیغ‌مانند شنیده میشود، حتماً تسمه را بررسی کنید.
مدل‌های جدیدتر هیوندای و کیا (مانند النترا، توسان، اپتیما و سراتو جدید) از فرمان برقی استفاده می‌کنند. در این نوع سیستم خبری از روغن نیست و سفتی فرمان معمولاً دلایل برقی یا نرم‌افزاری دارد.
موتور کوچک الکتریکی روی ستون فرمان، نیروی کمکی لازم را ایجاد می‌کند. در صورت خرابی این موتور یا ضعف در اتصالات برقی، فرمان سفت میشود. در چنین شرایطی معمولاً چراغ هشدار فرمان روی داشبورد روشن میشود.
سنسور گشتاور وظیفه تشخیص میزان نیروی وارد شده به فرمان را دارد. خرابی این سنسور باعث ارسال اطلاعات اشتباه به یونیت کنترل و در نتیجه عملکرد نادرست سیستم کمکی میشود. در این حالت فرمان گاهی نرم و گاهی سفت میشود.
فرمان برقی برای کارکرد نیاز به ولتاژ پایدار دارد. باتری ضعیف یا دینام خراب می‌تواند باعث افت توان سیستم و در نتیجه سفت شدن فرمان شود، مخصوصاً هنگام استارت یا درجا کار کردن موتور.
گاهی سیستم برقی فرمان نیاز به ریست یا پروگرام مجدد دارد. در این حالت متخصص می‌تواند با دستگاه دیاگ، خطاها را پاک و عملکرد سیستم را بازیابی کند.
صرف‌نظر از نوع سیستم فرمان، دلایل مکانیکی زیر نیز می‌توانند باعث سفتی فرمان شوند:
1. فرسودگی سیبک فرمان یا جلوبندی
خرابی سیبک‌ها باعث افزایش اصطکاک در حرکت چرخ‌ها میشود و فرمان را سنگین می‌کند.
2. باد کم لاستیک‌ها
یکی از ساده‌ترین اما رایج‌ترین دلایل سفتی فرمان. همیشه فشار باد تایرها را بررسی کنید.
3. تنظیم نبودن زاویه چرخ‌ها (زاویه کمبر و کستر)
در صورت تصادف یا برخورد با جدول، زاویه چرخ‌ها تغییر می‌کند و حرکت فرمان سخت‌تر میشود.
4. خرابی بلبرینگ ستون فرمان یا میل فرمان
در صورت صدای تق‌تق یا گیرکردن فرمان در بخشی از چرخش، احتمال خرابی در بخش مکانیکی ستون فرمان وجود دارد.
برای تشخیص سریع‌تر، مراحل زیر را امتحان کنید:
هنگام خاموش بودن خودرو، فرمان را بچرخانید. اگر در این حالت هم سفت است، مشکل مکانیکی است.
اگر فقط هنگام روشن بودن موتور فرمان سفت است، احتمال خرابی پمپ یا سیستم برقی وجود دارد.
وجود صداهای غیرعادی (جیغ، تق‌تق یا زوزه) می‌تواند نشانه قطعات فرسوده باشد.
در فرمان برقی، روشن شدن چراغ فرمان روی داشبورد اولین هشدار است.
1. سطح روغن فرمان را هر ۶ ماه یک‌بار بررسی کنید.
2. تسمه‌ها را در هر سرویس دوره‌ای چک کنید.
3. فشار باد لاستیک‌ها را همیشه تنظیم نگه دارید.
4. از تعمیرگاه معتبر برای بررسی سیستم فرمان برقی استفاده کنید.
5. در جاده‌های ناهموار با سرعت زیاد نرانید تا از آسیب به جلوبندی جلوگیری شود.
سفت شدن فرمان می‌تواند از یک دلیل ساده مثل باد کم لاستیک تا خرابی پمپ یا موتور برقی باشد. بی‌توجهی به این نشانه‌ها باعث افزایش مصرف سوخت و حتی خطر در زمان رانندگی میشود. اگر فرمان خودروی شما به‌تازگی سفت شده، بررسی موارد بالا به شما کمک می‌کند قبل از آسیب جدی، علت را پیدا کنید.
